پرسش :
آفات دین کدامند؟
شرح پرسش :
پاسخ :
دين زيباترين جلوۀ رحمانيت حق براي هدايت نوع بشر است و دينداري رويكرد به اين رحمانيت و سير در مسير هدايت است. در اين مسير پيوسته رهزناني بصورت آفات دين و دينداري ظهور كرده است كه شناخت آنها و پرداختن به بهداشت دينداري از آداب مهم در چنين سيري است .
البته دين، حقيقتي متعالي و امري قدسي است و از اين وجه، فراتر از آسيب و آفت است . بعبارت ديگر در امور الهي خطا و اشتباه و آسيب و آفت راه ندارد . خطاپذيري و اشتباه كاري مربوط به امور بشري است و آسيب و آفت در بحث آسيب شناسي دين و دينداري، به حقيقت دين باز نمي گردد، بلكه به نحوۀ رويكرد مردمان به دين و فهم و تلقي انسان از دين و نوع معرفت ديني و شيوه دينداري باز مي گردد. اين امور پيوسته محل اختلاف و در معرض آسيب و آفت است . دينداري هم شامل مرحله شناخت، معرفت و نظر و هم شامل عرصۀ عمل ، يعني در برگيرنده انديشه ، معرفت ، باور و ايمان ديني و نيز اقرار ، كردار ، رفتار و سلوك ديني است .
به سبب آسيب ديدن و آفت يافتن دينداري، حريمهاي انساني و مرزهاي سلوك اجتماعي متزلزل مي شود و انواع تعديها و حرمت شكني ها و تباهي ها ظهور مي كند. عدم دينداري عاملي براي ظهور خيانت ورزي در امور گوناگون است، زيرا از شئون دين اين است كه آدمي را در عرصه هاي گوناگون حفظ مي نمايد و از فرو افتادنش در تباهي و نابودي جلوگيري مي نمايد. اگر دين به سلامت باشد، به بهترين وجه انسان را صيانت مي كند و او را در مسير درست راه مي نمايد و حفظ مي كند . هر چه دين از سلامت و قوت بيشتري برخوردار باشد ، سلامت و قوت انسان در زندگي بيشتر خواهد بود . با شكسته شدن حريمهاي دين و دينداري ، همه چيز آدمي در معرض آسيب و آفت قرار مي گيرد .
با توجه به این نکته، در یک تقسیم بندی کلی می توان آسيب های دين و دينداري را به دو بخش تقسیم کرد:
1- آفاتی که متوجه ایمان شخص دیندار و متدین است.
پیامبر اکرم (ص) در تعریف ایمان شخصی افراد فرموده اند :" ايمان شناختن به دل و اقرار به زبان و عمل با اعضاء و جوارح است."[1]
اين وجوه يعني انديشه، باور و ايمان ديني و نيز اقرار، كردار، رفتار و سلوك ديني همه در معرض آسيب و آفت قرار مي گيرند. آسيب يا آفت در اين مباحث، به مفهوم ظهور عيب و نقص و خارج شدن از وضع طبيعي و پيدايش تباهي است. در بيانات پیامبر اکرم (ص) و امير مومنان علي (ع) و دیگر ائمه معصومین(ع) امور متعددی به عنوان آفات و آسیب های دین معرفی شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
أ) هوی پرستی: پیامبر اکرم (ص) فرمودند :" هوی آفت است.[2]
ب) دنيا پرستي : پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "تباهي دين، دنيا پرستي است ."[3]
ج) سوء ظن: حضرت علی (ع) فرمودند: "آفت دينداري، بدگماني ( به خداي سبحان) است ."[4]
د) دروغ: حضرت علی (ع) فرموده اند: "بسياري دروغ ، دين را تباه مي كند ."[5]
ه) حسد و كينه: " حضرت علی (ع) فرموده اند: "حسد و دروغگويي و كينه را واگذار كه به يقين آنها سه خصلتند كه دين را معيوب مي كنند."[6]
و) عجب و فخر: امام صادق (ع) فرموده اند: "آفت دین حسد و عجب و فخر است"[7]
واضح است که این روایات با هم منافاتی ندارند و مواردی که در این احادیث به عنوان آفت دین برشمرده شده انحصاری نیست یعنی منظور امام چنین نبوده که فقط سوء ظن یا حسد یا عجب یا فخر فروشی و ... از آفت دین است و چیز دیگری نیست بلکه آنچه در این روایات ذکر شده است نمونه هایی از آفات است و در واقع باید گفت هر چیزی که به نوعی دین را در معرض خطر و نابودی قرار دهد آفت دین است و در احادیث به مهم ترین موارد آن اشاره شده است.
2- آفاتی که در عرصه ی اجتماع دین را به خطر می اندازد و چهره ای غیر واقعی از دین به نمایش می گذارد. به عنوان مثال ، فهم نادرست از زهد در دين ، موجب خارج شدن انسان از وضع طبيعي زندگي و فرو افتادن در دام افراط يا تفريط در زندگي مي شود ... همچنين است فهم نادرست از قضا و قدر ، توكل ، انتظار فرج ، صبر ، شفاعت ، تقيه و امور ديگر كه سبب آسيب به دين و دينداري شده است . آسيب به معناي يادشده داراي وجوه مختلف و مراتب گوناگون و شدت و ضعف است بطوريكه مي توان صورتهاي زبر و مانند آن را با در نظر گرفتن مراتب و شدت و ضعف لحاظ نمود:
عدم فهم عميق دين و سلوك ديني، دريافت نادرست از مفاهيم ديني، ضعیف شدن باورها و رفتارهاي ديني، سست شدن بنيادهاي اخلاقي، بي ارزش شدن ارزش هاي ديني، بي اعتقاد شدن به دين و امور مذهبي ، اباحه گری مذهبي، گريز از هر امر ديني و مذهبي .
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "آفات دین سه چیز است: ا) دانشمند بد عمل، فاسق و فاجر . ب) رهبر و پیشوای ستمکار . ج) مقدس نادان.[8] همچنین وارد کردن خرافات و بدعت ها در دین، تنگ نظری ها، عدم تحمل نظرات فرق دیگر اسلامی و متهم کردن آنان به انحراف و شرک و کفر ، نمایش چهره ای خشن و غیر واقعی از دین و...از آفات و آسیب های بسیار خطرناک ابقاء و گسترش و توسعه دین در جوامع بشری است.
همین آسيب ها و آفت هاي دين و دينداري را می توان به یک اعتبار دیگر نیز به آسيب هاي درون ديني، و آسيب هاي برون ديني تقسیم کرد. مراد از آسيبهاي درون ديني، آنهايي است كه به نحوۀ رويكرد به دين و فهم و تلقي از دين و نوع معرفت ديني و شيوۀ دينداري مربوط مي شود، مانند اكراه و اجبار در دين، بد فهميدن دين، عدم تدرج و تمكن در هدايت و تربيت و مانند اينها و مراد از آسيبهاي برون ديني، آنهائي هستند كه به عوامل اجتماعي، اقتصادي و سياسي پيوند خورده با دين مربوط مي شوند.
پی نوشتها:
[1] صدوق، الخصال، ج1، ص: 178 239 .... عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ.
[2] کنزالعمال، خبر 44121.
[3] تحرير المواعظ العددية، ص21 ؛ آفة الدين الهوى.
[4] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 263- 5669؛ قال علی (ع): آفَةُ الدِّينِ سُوءُ الظَّنِّ (101/ 3).
[5] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 221-4421؛ كَثْرَةُ الْكَذِبِ تُفْسِدُ الدِّينَ وَ يُعْظِمُ الْوِزْرَ (597/ 4).
[6] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 299 ؛ دَعِ الْحَسَدَ وَ الْكَذِبَ وَ الْحِقْدَ فَإِنَّهُنَّ ثَلَاثَةٌ تَشِينُ الدِّينَ وَ تُهْلِكُ الرَّجُلَ (19/ 4).
[7] الكافي، ج2، ص 307 5 ؛ آفَةُ الدِّينِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْر.
[8] کنزالعمال ، خبر 28954.
منبع: http://farsi.islamquest.net
دين زيباترين جلوۀ رحمانيت حق براي هدايت نوع بشر است و دينداري رويكرد به اين رحمانيت و سير در مسير هدايت است. در اين مسير پيوسته رهزناني بصورت آفات دين و دينداري ظهور كرده است كه شناخت آنها و پرداختن به بهداشت دينداري از آداب مهم در چنين سيري است .
البته دين، حقيقتي متعالي و امري قدسي است و از اين وجه، فراتر از آسيب و آفت است . بعبارت ديگر در امور الهي خطا و اشتباه و آسيب و آفت راه ندارد . خطاپذيري و اشتباه كاري مربوط به امور بشري است و آسيب و آفت در بحث آسيب شناسي دين و دينداري، به حقيقت دين باز نمي گردد، بلكه به نحوۀ رويكرد مردمان به دين و فهم و تلقي انسان از دين و نوع معرفت ديني و شيوه دينداري باز مي گردد. اين امور پيوسته محل اختلاف و در معرض آسيب و آفت است . دينداري هم شامل مرحله شناخت، معرفت و نظر و هم شامل عرصۀ عمل ، يعني در برگيرنده انديشه ، معرفت ، باور و ايمان ديني و نيز اقرار ، كردار ، رفتار و سلوك ديني است .
به سبب آسيب ديدن و آفت يافتن دينداري، حريمهاي انساني و مرزهاي سلوك اجتماعي متزلزل مي شود و انواع تعديها و حرمت شكني ها و تباهي ها ظهور مي كند. عدم دينداري عاملي براي ظهور خيانت ورزي در امور گوناگون است، زيرا از شئون دين اين است كه آدمي را در عرصه هاي گوناگون حفظ مي نمايد و از فرو افتادنش در تباهي و نابودي جلوگيري مي نمايد. اگر دين به سلامت باشد، به بهترين وجه انسان را صيانت مي كند و او را در مسير درست راه مي نمايد و حفظ مي كند . هر چه دين از سلامت و قوت بيشتري برخوردار باشد ، سلامت و قوت انسان در زندگي بيشتر خواهد بود . با شكسته شدن حريمهاي دين و دينداري ، همه چيز آدمي در معرض آسيب و آفت قرار مي گيرد .
با توجه به این نکته، در یک تقسیم بندی کلی می توان آسيب های دين و دينداري را به دو بخش تقسیم کرد:
1- آفاتی که متوجه ایمان شخص دیندار و متدین است.
پیامبر اکرم (ص) در تعریف ایمان شخصی افراد فرموده اند :" ايمان شناختن به دل و اقرار به زبان و عمل با اعضاء و جوارح است."[1]
اين وجوه يعني انديشه، باور و ايمان ديني و نيز اقرار، كردار، رفتار و سلوك ديني همه در معرض آسيب و آفت قرار مي گيرند. آسيب يا آفت در اين مباحث، به مفهوم ظهور عيب و نقص و خارج شدن از وضع طبيعي و پيدايش تباهي است. در بيانات پیامبر اکرم (ص) و امير مومنان علي (ع) و دیگر ائمه معصومین(ع) امور متعددی به عنوان آفات و آسیب های دین معرفی شده است که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
أ) هوی پرستی: پیامبر اکرم (ص) فرمودند :" هوی آفت است.[2]
ب) دنيا پرستي : پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "تباهي دين، دنيا پرستي است ."[3]
ج) سوء ظن: حضرت علی (ع) فرمودند: "آفت دينداري، بدگماني ( به خداي سبحان) است ."[4]
د) دروغ: حضرت علی (ع) فرموده اند: "بسياري دروغ ، دين را تباه مي كند ."[5]
ه) حسد و كينه: " حضرت علی (ع) فرموده اند: "حسد و دروغگويي و كينه را واگذار كه به يقين آنها سه خصلتند كه دين را معيوب مي كنند."[6]
و) عجب و فخر: امام صادق (ع) فرموده اند: "آفت دین حسد و عجب و فخر است"[7]
واضح است که این روایات با هم منافاتی ندارند و مواردی که در این احادیث به عنوان آفت دین برشمرده شده انحصاری نیست یعنی منظور امام چنین نبوده که فقط سوء ظن یا حسد یا عجب یا فخر فروشی و ... از آفت دین است و چیز دیگری نیست بلکه آنچه در این روایات ذکر شده است نمونه هایی از آفات است و در واقع باید گفت هر چیزی که به نوعی دین را در معرض خطر و نابودی قرار دهد آفت دین است و در احادیث به مهم ترین موارد آن اشاره شده است.
2- آفاتی که در عرصه ی اجتماع دین را به خطر می اندازد و چهره ای غیر واقعی از دین به نمایش می گذارد. به عنوان مثال ، فهم نادرست از زهد در دين ، موجب خارج شدن انسان از وضع طبيعي زندگي و فرو افتادن در دام افراط يا تفريط در زندگي مي شود ... همچنين است فهم نادرست از قضا و قدر ، توكل ، انتظار فرج ، صبر ، شفاعت ، تقيه و امور ديگر كه سبب آسيب به دين و دينداري شده است . آسيب به معناي يادشده داراي وجوه مختلف و مراتب گوناگون و شدت و ضعف است بطوريكه مي توان صورتهاي زبر و مانند آن را با در نظر گرفتن مراتب و شدت و ضعف لحاظ نمود:
عدم فهم عميق دين و سلوك ديني، دريافت نادرست از مفاهيم ديني، ضعیف شدن باورها و رفتارهاي ديني، سست شدن بنيادهاي اخلاقي، بي ارزش شدن ارزش هاي ديني، بي اعتقاد شدن به دين و امور مذهبي ، اباحه گری مذهبي، گريز از هر امر ديني و مذهبي .
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "آفات دین سه چیز است: ا) دانشمند بد عمل، فاسق و فاجر . ب) رهبر و پیشوای ستمکار . ج) مقدس نادان.[8] همچنین وارد کردن خرافات و بدعت ها در دین، تنگ نظری ها، عدم تحمل نظرات فرق دیگر اسلامی و متهم کردن آنان به انحراف و شرک و کفر ، نمایش چهره ای خشن و غیر واقعی از دین و...از آفات و آسیب های بسیار خطرناک ابقاء و گسترش و توسعه دین در جوامع بشری است.
همین آسيب ها و آفت هاي دين و دينداري را می توان به یک اعتبار دیگر نیز به آسيب هاي درون ديني، و آسيب هاي برون ديني تقسیم کرد. مراد از آسيبهاي درون ديني، آنهايي است كه به نحوۀ رويكرد به دين و فهم و تلقي از دين و نوع معرفت ديني و شيوۀ دينداري مربوط مي شود، مانند اكراه و اجبار در دين، بد فهميدن دين، عدم تدرج و تمكن در هدايت و تربيت و مانند اينها و مراد از آسيبهاي برون ديني، آنهائي هستند كه به عوامل اجتماعي، اقتصادي و سياسي پيوند خورده با دين مربوط مي شوند.
پی نوشتها:
[1] صدوق، الخصال، ج1، ص: 178 239 .... عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِيمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ.
[2] کنزالعمال، خبر 44121.
[3] تحرير المواعظ العددية، ص21 ؛ آفة الدين الهوى.
[4] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 263- 5669؛ قال علی (ع): آفَةُ الدِّينِ سُوءُ الظَّنِّ (101/ 3).
[5] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 221-4421؛ كَثْرَةُ الْكَذِبِ تُفْسِدُ الدِّينَ وَ يُعْظِمُ الْوِزْرَ (597/ 4).
[6] تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص 299 ؛ دَعِ الْحَسَدَ وَ الْكَذِبَ وَ الْحِقْدَ فَإِنَّهُنَّ ثَلَاثَةٌ تَشِينُ الدِّينَ وَ تُهْلِكُ الرَّجُلَ (19/ 4).
[7] الكافي، ج2، ص 307 5 ؛ آفَةُ الدِّينِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْر.
[8] کنزالعمال ، خبر 28954.
منبع: http://farsi.islamquest.net
تازه های پرسش و پاسخ
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}